Rotterdam – Toen met de nog relatief onbekende maar wel rijzende ster Valeri Gergjev werd onderhandeld door de toenmalige directie van het Rotterdams Philharmonisch Orkest om hem als chef-dirigent aan te stellen – hij was al vaste gastdirigent sinds 1989 – stelde hij als voorwaarde dat er een festival moest komen met daarin veel ruimte voor opera. Dat festival kwám er, maar de gemeente Rotterdam hield de hand op de knip. Eén keer was mooi genoeg, het kostte toen al genoeg (ruim acht ton per jaar) om Gergjev als chefdirigent te betalen. Dat was in 1996. Deze week gaat het 24efestival van start. Flink ingekort ten opzichte van toen, maar het is er nog steeds, het grote ongelijk van het stadscollege van toen bevestigend.
Gergjev zette klassieke muziek – orkestmuziek en opera, in Rotterdam definitief op de kaart. Hij ontketende het orkest, dirigeerde met tomeloze energie en liet regelmatig zowel publiek als orkest verbouwereerd achter. Zo dirigeerde hij tijdens dat eerste festival Igor Strawinsky’s ballet ‘L’ Oiseau de Feu’ en liet een verpletterende indruk achter, het orkest hing na afloop in de kleedkamer en de artiestenfoyer in de touwen, volledig murw. Ook het publiek vroeg zich af wat hier in vredesnaam allemaal was gebeurd. Deze Vuurvogel heeft een onuitwisbare indruk achter gelaten, rock ‘n’ roll in de concertzaal.
Ook tijdens het nu komende festival in de Rotterdamse Doelen, vier dagen in plaats van tien in 1996, gegroepeerd rond het thema ‘Paris mon Amour’ , wordt deze integrale Vuurvogel weer met dirigent Gergjev uitgevoerd, op de vrijdagavond. Toch is niet de periode van het Interbellum, Strawinsky’s Parijse periode, het centrale punt. Jammer want een meer dan interessante periode, niet alleen qua muziek (naast Strawinsky de avant-gardist Elliott Carter) maar ook literair. Schrijvers als Hemingway, Scott-Fitzgerald, beeldend kunstenaars Picasso en Cézanne schoven graag aan in café La Coupole, en de dans floreerde met Josephine Baker en de Ballets Russes van Diaghilev. Uit deze periode eigenlijk alleen het sprookje ‘Babar’ van Groupe-des-Six lid Francis Poulenc, (zondagmiddag 15 september, als coda na de slotavond). Naar de muziek van Carter zal vergeefs worden gezocht – te vooruitstrevend, ook nu nog.
Teruggeblikt in de tijd wordt er met een integrale uitvoering van Hector Berlioz’ concert-opera ‘La Damnation de Faust’ als slotconcert. Berlioz, wiens muziek altijd goed ligt als het door het RPhO wordt gespeeld, kan enige mate van megalomanie niet worden ontzegd, ofschoon hij ook gewoon praktisch was. Hij wilde alle studenten van het Parijse conservatorium waar hij doceerde een kans geven te participeren in zijn composities, vandaar de krankzinnige bezetting van bijvoorbeeld zijn ‘Requiem’. De ‘Damnation’ is beter uitvoerbaar, ondanks het grote koor en de vier zangsolisten. Het Koor van het Mariinski Theater wordt ingevlogen en bas Mikhail Petrenko is zo weer eens te beluisteren evenals mezzo Yulia Matochkina. Zij geeft overigens ook een solo-recital, aan het begin van het festival.
Bijzonder is de aanwezigheid van de Franse organist-componist en vriend van Gergjev, Thierry Escaich. Een orkestwerk van hem, ‘Ritual Opening’ gaat tijdens het openingsconcert (donderdag 12 september) in première, met een fijn detail: de huidige chefdirigent, Lahav Shani, speelt tijdens dit concert de pianosolo in Strawinsky’s ‘Concert voor Piano en Blaasinstrumenten’ – twee chef-dirigenten in één concert. De vrijdagmiddag daarop bespeelt Escaich het Marcussen hoofdorgel van de Laurenskerk. Twee eigen composities, geflankeerd door onder meer Messiaen, Duruflé, Vierne en Widor, vallen precies qua idioom binnen deze grenzen. Gematigd maar wel interessant genoeg om zich in het rijtje van een uitstekende generatie Franse componisten (waaronder Pascal Dusapin, Guillaume Connesson en Marc-André Dalbavie) te voegen.
Parijs zonder muziek van Ravel en Debussy kán natuurlijk niet, maar ook het chanson komt aan bod. Daarnaast spelen pianobroers Jussen een programma met Dukas, Ravel, Debussy en Leo Smit en de Franse barok wordt uitgemeten door clavecinist Pierre Hantaï. Een breed uitwaaierend palet aan Franse muziek in een paar dagen tijd.
Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival, 12 tot en met 15 september 2019, Rotterdam, de Doelen; Laurenskerk
www.rotterdamsphilharmonisch.nl/nl/voorstellingen/Gergiev_Festival
©willemjankeizer2019
nothing may be re-publised or used otherwise without prior consent
