Willem Jan Keizer
Rotterdam – Als er ooit sprake zou zijn geweest van kubistische muziek, dan was Igor Strawinsky er de grondlegger van. Zijn muziek verhoudt zich tot Picasso als de muziek van Claude Debussy zich verhoudt tot Renoir. Beide componisten horen tot de favorieten tijdens Gergjev Festivals in Rotterdam, meermalen is inmiddels Debussy’sLa Mer gespeeld. Afgelopen donderdagavond ging het 24eGergjev Festival in de Doelen van start met muziek van beide componisten, gespeeld door het Rotterdams Philharmonisch Orkest.
Valeri Gergjev was op tijd, er werd flink gerepeteerd en de stemming was opperste best. Dat is wel eens anders geweest, met de dirigent, toen nog chef van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, die regelmatig op het laatste nippertje kwam binnenzeilen terwijl de assistent het programma al flink had ingezeept. Enfin, prima zo. De Kleuren van Parijs, het thema van het openingsconcert, werden vormgegeven via een uitgekiend kwartet aan composities, drie gecomponeerd in de eerste drie decennia van de vorige eeuw en één waarvan de inkt nog nat was. Het openingswerk, het acht minuten durende Ritual Openingvan de Franse componist Thierry Escaich (*1965) wees nadrukkelijk vooruit naar Maurice Ravel’s Bolero die aan het eind van het concert was gepland. Escaich is een componist die gefascineerd is door rituelen, rituele dansen. Dat is Ravel’s Bolero absoluut, met een vergelijkbaar thema als Igor Strawinsky’s Sacre du Printemps. Bij Ravel is het een danseres die in een Spaanse op een tafel danst tot ze erbij neerzijgt, in de Sacredito maar dan in het heidense Rusland tot de dood erop volgt. Zover wilde Ravel in 1928 niet gaan. De rituele opening van Escaich is een zoekend stuk muziek, percussief openend met steeds een ander zoekend instrument erbij, te beginnen met een nadrukkelijk aanwezige althobo. Daarna gestopte hoorns, bronzen trombones en het overige orkest, de muziek nerveus heen en weer schietend om een snelle climax te bereiken en tamelijk abrupt tot een slotakkoord te komen.
Het enorme orkestapparaat moest daarna door een bijna tien minuten durend changement worden omgebouwd om Strawinsky’s Concert voor Piano en Blazersruimte te gunnen. Normaal een tergend gebeuren, doorgaans verzonnen door programmeurs die het vak niet goed in de vingers hebben. Nu echter maakte de toch aanwezige Escaich zich nuttig door achter de klaviertafel van het grote Flentrop concertorgel van de Doelen te kruipen en al improviserend op de Bolerohet orgel te testen. Het gaf een fraai inzicht in de intuïtieve werkwijze van Escaich.
Het pianoconcert van Strawinsky gaf een ander, bijzonder beeld van het RPhO. Lahav Shani, de huidige chef, speelde de solopartij terwijl de voormalige baas en ere-dirigent Gergjev met zijn satéprikker – een vondst uit zijn Rotterdamse tijd – het orkest leidde. Shani bleek een fijnzinnig en buitengewoon muzikaal pianist, die de soms kolderieke Bach-parafrasen en andere kubistische vondsten van Strawinsky de zaal in liet dansen. Een fijne combinatie stond hier op het podium.
In La Mer,toch wel één van Debussy’s belangrijkste werken, toonden Gergjev zowel als het orkest een grote mate van rijping. De magie was er nog steeds, maar nu met veel meer controle, balans, tranquiliteit. Alleen waar nodig woedde nu een storm en dat was in deel 3, Dialogue de la Vent et de la Mer. De arabesque melodie in de Bolerodie keer op keer wordt herhaald, klonk al even transparant, de trom poeierstrak en de blazers als room in Parijse patisserie. Een fraai sluitende cirkel voor dit openingsconcert.
Grote zaal de Doelen, Rotterdam: Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival. Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Valeri Gergjev; Lahav Shani-piano. Werken van Escaich, Strawinsky, Debussy en Ravel. Bijgewoond: donderdag 12 september
www.rotterdamsphilharmonisch.nl/nl/voorstellingen/Gergiev_Festival
©willemjankeizer2019
nothing may be re-publised or used otherwise without prior consent
